Uşaqları başa düşməkçün ilk öncə onların psixologiyasını bilmək lazımdır.Təəssüflər olsun ki,günümüzdə əksər valideyn və müəllimlər bundan xəbərsizdir.
Uşağa ilk tərbiyə valideyin tərəfindən verilir.
I. UŞAQLARDA ÖZÜNƏ İNAM HƏR ŞƏRTDƏ YAXŞIDIR.Lakin özünə inamı da düzgün istiqamətə yönləndirmədikdə öz fəsadlarını göstərir. Uşağa “sən çox xüsusisən, fərqlisən” mesajlarının tez-tez edilməsi, erkən yaşda uşaqda bir “mənlik'”duyğusuna yol aça bilər.Yəni həyatda “davamlı və yalnız” onun mərkəzdə olduğu qəbulunu ortadan qaldırmaq, özünə inamdan eqoizmə gedə biləcək yolu kəsə bilər.
II. UŞAQLARLA ƏSLA YÜKSƏK SƏSLƏ DANIŞILMAZ,ACIQLANMAQ OLMAZ. Uşaqların qürurlarını qırmamaq, onları ruhi və fiziki olaraq qorumaq yalnız ana-atanın deyil, hamımızın vəzifəsidir.Uşağa göstərilən şiddət birbaşa onun gələcəyinə zərbədir.Uşaqların öz yaşlarındakı dəcəllikləri normal hal sayılmaldır.Səhv etdikdə belə cəza əvəzinə,səhvinin nəticəsini izzah etmək lazımdı.Çünki,Atalarımız"Son peşmançılıq fayda verməz "-deyibdir.
III.UŞAĞIN HƏR MARAĞI ARADAN QALDIRILMALI.Uşağın hər sualı detallarıyla cavablandırılsa, düşüncələri və təxəyyül yetkin cavabları ilə "sərhədsiz olaraq" qarşılıq tapsa, ətrafın onun suallarına və danışmalarına çata bilmədiyi və bir müddət sonra narahatlıq verməyə başlayan bir uşaq halına gələ bilər. Uşaq, bəzi suallarının cavabını öz təxəyyülündən tamamlaya bilər. Hər şeyi detalıyla bilmək məcburiyyətində deyil. Hər sualının detallarıyla cavablandırılması, düşüncə sürətini və danışma miqdarını idarəsiz hala gətirə bilər. Bu da onun qayğı səviyyəsini artıra bilər, yetkin dili ilə danışan ("böyümüş də kiçilmiş") bir vəziyyətə gətirə bilər.
IV.HƏR QƏRAR MÜTLƏQ UŞAĞA DA SORUŞULMALI.Bu məlumat da 6 yaşında ancaq həftə sonunda hara gediləcəyinə qərar verməsi istənən, 8 yaşında ancaq evə alınacaq mebeli seçən, 4 yaşında ancaq axşam menyusunu onun seçiminə görə təşkil edilən uşaqlara işarə edər. Bəzi qərarları yalnız yetkinlər verməlidir. Qərar vermə sisteminə hər vaxt uşağı da qatmaq, hətta onu əsl qərar verici etmək uşaqda yük yaradar, eqo şişməsinə gətirib çıxarar.
V.YEMƏK YEMƏYƏN UŞAĞA ƏSLA MƏCBUR EDİLMƏZ.Bir körpəyə çox yemək yedirilməyə çalışılması, 7-8 yaşlarındakı uşağın ağızına yemək qoyulması (bu, asılılıq baxımından riskli bir əlamətdir) nə qədər sağlamlıqsız isə strukturca olaraq "yeməməyə uyğun" uşaqlara əsla təzyiq etməmək də həqiqi deyil.
Bu cür uşaqlar, tamamilə öz təşəbbüslərinə görə yemək yeyə bilməzlər. Xüsusilə 2 yaş ətrafı uşaqlar,yemək yeyərkən gəzərlər. Gəzərkən ya da masadaykən, uşaqların ağızlarını açmaq istəmədikləri zamanlarda da dəqiq ancaq şiddət və hirs göstərmədən istiqamətləndirmələrlə yemək yedirilə bilər.
MÜƏLLİM ÖYRƏDƏN VƏ ÖYRƏNƏNDİR.....
İnsan elmlə tanış olmadan qabaq,ünsiyyətlə tanış olur.Bu, metodikanın ibtidai forması ünsiyyət şəklində ilk olaraq evlərimizdən başlayır,daha sonra mükəmməl metodika şəklində vəzifə və məsuliyyət olaraq təhsil ocaqlarımıza keçir.Əlbəttə ki,bu anda müəllimin üzərinə böyük məsuliyyət düşür.Uşaq psixologiyasına bələd olmayan müəllimin elmi izzah etmə şəkli və savadı,cəmiyyət üchün yetişdirilmiş yarımçıq ve "təhlükəli" insanların artımına gətirib çıxara bilər.Müəllim gələcəkdi, həm hər bir fərdin şəxsi gələcəyi, həm də bütövlükdə dövlətimizin, cəmiyyətimizin gələcəyidir.Çox təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki,bu çox vaxt nə müəllimləri,nə də valideyinləri narahat edir.Müəllimin uşaqları xarakterinə görə qiymətləndirməsi,onlar arasında fərq qoyması həmin uşaqların birbaşa gələcəyinə təsir edir.Bu, xüsusilə ibtidai sinifdən başlayır.İbtidai sinifdə təhsil alan şagirdi müəllimin alçaltmaq,təhqir(uşağa əl qaldırmaq,yüksək tonlu səslə onun mənfi xüsusiyyətlərini daha da qabarıq şəkildə bütün sinifə yaymaq və bütün şagirdlərin gözündə onu mənfi obrazda təsvir etmək) ixtiyarı yoxdur.Atalarımızın gözəl sözü var-"Mərdi qova-qova namərd edərlər".Müəllim hər bir şagirdinə özəl yanaşmalıdır.Qiymətləndirmədən öncə onun dərsə hazırlıqsız olmağının səbəbini öyrənməlidir.Uşaqlarla səmimi ünsiyyət qurmalıdır.Qorxaqlıq,ikiüzlülük kimi mənfi xüsusiyyətlərin aşılanmsaına yol verməməlidir.Uşaqlara -"Gələcəyin dahiləri !"deyə müraciət etməlidir.Uşaq evdən pis əhval-ruhiyyədə gəlirsə də, onları müsbət əhvala yönləndirməlidir.Bir sözlə ,müəllim şagirdində özünə inam hissinin yaradıcısı olmalıdır.... Uşaqlara həyatda sevgini, hörməti,dostluğu daha çox qiymətləndirməyi öyrətməlidir.Həm də onların başa düşəcəyi bir dillə.
Комментариев нет:
Отправить комментарий